آنلاین
انواع تصویرسازی
آذر
امروزه تصویرسازی یا تصویرگری را به‌عنوان یکی از هنرهای کاربردی و زیر مجموعه رشته گرافیک می‌دانند. در این مقاله به تعریف و توضیح انواع گرایش های تصویرسازی پرداخته شده است.
دیوار نگاره‌ی غارها و صخره نگاره‌ها، نقش روی سفال‌ها، انواع نگارگری در کتاب‌ها و بر روی اشیا، نقش برجسته‌ها، پرده‌های نقالی، کتاب‌های درسی، تصاویر یافته‌های علمی و آموزشی، نمودارهای آماری، تصاویر قطعات صنعتی، تصویرگری متون ادبی، مضامین تخیلی و فانتزی، موضوعات سفارش‌های تجاری، کاریکاتور و طنز، انیمیشن، گرافیک متحرک، استوری‌برد، داستان‌های فتوفریم، تصویر سازی برای روزنامه‌ها، مجلات، اقلام و کالاهای تبلیغاتی، تصویرگری کتاب‌های بزرگسالان و کودکان، تصویرگری برای رسانه‌های غیر چاپی مانند اسباب‌بازی، طراحی پارچه‌ها و کاغذهای دیواری، طراحی وب سایت‌ها و سی‌دی، انواع کاریکاتورهای سیاسی و تبلیغات سیاسی و گزارشی و طنز، داستاهای کمیک استریپ، انواع نمودارها، طراحی حروف تصویر سازانه، آرم‌های تصویری و پیتوگرام‌ها، گرافیتی، تصاویر ترکیبی دیجیتالی و… که در جهت به تصویر کشیدن موضوع، مضمون، مفهوم یا محتوایی انجام شده باشند از ده‌ها گرایش و زیر شاخه هنر تصویر سازی به حساب می‌آیند.
برای این گرایش‌های متنوع، طبقه‌بندی‌های مختلفی انجام شده که هر کدام از آنها از یک یا چند جنبه به گرایش‌ها نگریسته‌اند. بعید به نظر می‌رسد که بتوان تنها با یکی از این تعاریف و طبقه‌بندی‌ها، همه وجوه تصویر سازی را معرفی یا بررسی کرد. برخی از طبقه‌بندی‌ها موضوع و مضمون را مبنا قرار داده‌اند، برخی دیگر بر اساس کاربرد یا نوع مخاطب و گروهی نیز بر اساس معیارهای دیگر مانند انواع تکنیک‌ها و روش‌های اجرایی هستند که شاید طبقه‌بندی بر اساس نوع کاربرد و مخاطب قابلیت اتکای بیشتری داشته باشد.
دوره جامع تصویرسازی دستی و دیجیتال - Illustration
در کتاب درسی “مبانی تصویر سازی” برای رشته‌ی گرافیک هنرستان‌ها تصویرسازان به پنج گروه عمده تقسیم شده‌اند که عبارتند از:
- تصویر سازان نشریات (که در روزنامه‌ها و مجلات غالباً به‌عنوان کاریکاتوریست‌های اجتماعی سیاسی یا تصویر سازان خبری فعالیت دارند.)
- تصویر سازان کتاب‌ها (که عنوان‌ها و موضوعات را به شکل طرح جلد، یا مضامین داستانی را در کتاب‌های داستانی تصویر سازی می‌کنند.)
- تصویر سازان تبلیغاتی (تصویر سازی پوسترهای تبلیغاتی، آگهی‌های تجارتی و تصویر سازی مربوط به بسته‌بندی کالاهای مصرفی نظیر مواد غذایی و دارویی و غیره.)
- تصویر سازان بنیادها، مؤسسات و نهادها (نظیر تصویر سازانی که پیام‌های مؤسسات و نهادهای هنری، اجتماعی، خیریه، ورزشی، خدماتی، سیاسی و آکادمیک یا علمی را به مخاطبین خود منتقل می‌سازند.)
- تصویر سازان بین‌المللی (که در آثارشان، هویت فرهنگی، بومی، نژادی، تاریخی و جغرافیایی ملت‌ها و کشورها، انعکاس می‌یابند.)
قباد شیوا طراح گرافیک و تصویرگر، به نقل از سایر محققین، نوعی از تقسیم‌بندی را در تولیدات و محصولات تصویرگری ارائه می‌کند:
- تصویرگری ادیتوریال Edition Illustration
(تصویرگری برای کتاب‌ها، رمان‌ها، داستان‌ها، مجله‌ها، پوسترها، روزنامه‌ها و مطبوعات دیگر)
- تصویرگری آموزشی Education Illustration
(تصویرگری با هدف آموزش و برای متون آموزشی)
- تصویرگری پزشکی Medical Illustration
(تصاویری برای تخصص پزشکی)
- تصویرگری تاریخ طبیعی Naturalhistory Illustration
(تصویر سازی برای دائرة‌المعارف‌های طبیعی، انسان‌ها و محیط زیست)
- تصویرگری صنعتی Industrial Illustration
(تصاویری از چگونگی طراحی، مونتاژ، چگونگی تعمیر ابزار صنعتی و نظایر اینها)
- تصویرگری مُد Fashion Illustration
(تصویر سازی‌هاي مُد لباس)
- تصویرگری آماری یا اطلاعاتی Information Illustration
ضمن اینکه هرکدام از انواع تقسیم‌بندی‌های تصویر سازی ممکن است برای نوع خاصی از بررسی و تجزیه و تحلیل قابلیت داشته باشد، به نظر می‌آید جامع‌ترین و شاید پایه‌ای‌ترین نوع تقسیم بندی انواع تصویر سازی، طبقه‌بندی انواع آن به دو گروه اصلی غیر داستانی (Non-Fiction) و داستانی (Fiction) باشد که احتمالاً اولین بار به صورت مدون توسط نمایشگاه کتاب بولونيا در ایتالیا ارائه شده است. «… در بروشور این نمایشگاه (بولونیا) تصاویر غیر تخیلی به تصاویری اطلاق می‌شوند که در آنها اثری از تصاویر متن‌های داستانی و شعر نیست و همگی تصاویر مربوط به متونی هستند که بر اساس انطباق با واقعیت شکل گرفته‌اند و به ثبت آنها می‌پردازند.
تصویرسازی کتاب کودک، شعر و داستان
سپس تصاویر غیرتخیلی را به سه گروه تقسیم می‌کند:
- تصاویر غیر تخیلی روایت‌گرا که مبتنی بر متون روایتی هستند و با حفظ چارچوب متن، خود را نسبت به اهداف آن وفادار می‌دانند.
- تصاویر غیر تخیلی طبیعت‌گرا که مبتنی بر ثبت پدیده‌های جهان طبیعت هستند.
- تصاویر غیر تخیلی اطلاع‌رسان که جنبه اطلاع رسانی یافته و به طور مشخص با تکنولوژی و اختراعات بشری در ارتباطند.»
وقتی نمونه‌های سه گروه از تصاویر غیر تخیلی (Nonfiction) را بیشتر بررسی کنیم می‌توان به چند ویژگی این گونه تصاویر دست یافت؛ مبتنی بودن بر موضوعات واقعی و عینی، تلاش در جهت افزایش تعقل و آگاهی مخاطب، روشمندی و پیروی از یک منطق مشخص، اهمیت بیشتر برقراری ارتباط نسبت به زیبایی، روش بیان بی‌واسطه و صریح و جلوگیری از احتمال تأویل و تفسیرهای پراکنده توسط مخاطبان.
در برابر ارجحیت انتقال موضوع و مفهوم در تصویرگری غیرتخیلی (علمی)، برخی جنبه‌های زیبایی شناختی و دخالت سلیقه شخصی و خلاقانه‌ی هنرمند در این گونه آثار اهمیت کمتری پیدا می‌کند و شرح و توصیف جزئیات موضوع به مخاطبان، هدف اصلی خواهد بود. درباره نظریه‌‌ی “تصویر سازی، کامل کننده متن” می‌توان گفت این نظر درباره تصویر سازی موضوعات علمی بیشتر صدق می‌کند.
درست است که در مبانی اولیه تصویرگری متون غیر تخیلی، تصویرگر نباید در تصویرش، تعبیر و برداشت خودش را وارد تصویر کند، اما این قاعده نیز مانند بسیاری از مبانی و قواعد هنری دیگر دارای انعطاف و نسبیت است.
برای مثال در تصویرگری متون غیر تخیلی که درصدد آموزش ” مفهوم” یک پدیده هستند، تصویرگر می‌تواند برای انتخاب روش کارش و نحوه به تصویر کشیدن موضوع، برداشت و تفسیر و تأویل خودش از موضوع را نیز وارد تصاویرش کند. به عبارتی بتوان گفت که در فرایند و رابطه متن و تصویر موضوعات آموزشی که هدف و تأکید آنها بر انتقال مفهوم ـ و نه متنِ دقیق ـ به مخاطب است، گاهی می‌توان روش‌های تخیلی و غیر تخیلی را با یکدیگر ترکیب کرد.
«این پرسش که آیا نمی‌توان داده‌های علمی را به شیوه تخیلی بیان کرد، بدون شک بدون پاسخ نیست، اما مشروط است به سن مخاطب و انتقال دانشی که به کمک تصویر سازی صورت می‌گیرد. امکان اینکه گردش آب در طبیعت را بتوان هماهنگ با درک خردسالان با تخیل آمیخت، وجود دارد، اما چرخه گردش خون در بدن را نمی‌توان همانند گردش آب در طبیعت دانست؛ زیرا با همه دقتی که ممکن است به کار برده شود، حق مطلب به درستی ادا نمی‌شود و مخاطب اطلاعات نادرستی دریافت می‌کند که در نتیجه صحت یک مطلب علمی خدشه‌دار می‌شود.»
یک یادآوری کوچک درمورد تصویرسازی‌های علمی با بازنمایی عکاسی، اینگونه است که در این روش، تصویر ساز قدرت تفکیک و انتخاب اجزا و ـ در صورت لزوم ـ تغییراتی برای انطباق و درک بهتر عناصر دارد. انتخاب تکنیک و روش اجرا نیز بستگی به موضوع و مخاطب آن دارد.
مضامین و تصاویر تخیلی و داستانی نیز شامل مضامینی است که دارای مفهوم و محتوای داستانی (Fiction) مانند انواع روایات، داستان‌های کوتاه و بلند و قصه‌ها و رمان‌ها و مانند آنها که به شعر یا به نثر باشد. البته ممکن است لزوماً داستان و قصه با ساختار و معنی متداول نباشد، بلکه ممکن است انواعی از مفاهیم ذهنی یا عینی موجود در زندگی درونی و بیرونی انسان، مانند عشق، مرگ، دوستی، دشمنی، جنگ، قهر، خشم، امید، آزوها و ایده‌آل‌های انسانی، محبت، آموزه‌ها و روایت‌های دینی و مذهبی، ذهنیت انسان درباره آفرینش و مرگ، مفاهیم اساطیری، نیروهای فوق طبیعی، انواع اتفاقات و مسائل مرتبط با زندگی انسان‌ها، انواع فانتزی و مانند اینها باشند.
شاید ارجحیت تخیل، برداشت، دریافت و تأویل تصویرگر و مخاطب از موضوع، با تأکید بیشتر بر وجوه زیبایی شناسی در آثار داستانی نسبت به برتری انتقال مفهوم و بازنمایی و شرح و توصیف دقیق در تصویر سازی علمی از ویژگی‌ها و تفاوت‌های این دو گرایش تصویرگری باشند.
برگرفته از کتاب ده تصویرگر از انتشارات ایده
