مروری بر تاریخ پوستر لهستان – قسمت سوم

هنرمندان جوان تر مکتب لهستان (که در دهه های 1920 و 1930 متولد شده بودند) در آثارشان از سبک های متنوعی (مانند اکسپرسیونیسم، رئالیسم، سوررئالیسم و…) بهره جستند. ماجی اوربانیتس (1925) که در دوران حکومت کمونیسم پوسترهای مربوط به خدمات عمومی را طراحی می کرد، در این دوره تصمیم گرفت بیننده را با تطابق آثار تاریخی با صحنه هایی از سیرک آشنا سازد. یکی از پوستر های مطرح او که در 1925 طراحی کرد، پوستر سیرک (مونالیزا) است.

یکی دیگر از برجسته ترین طراحان پوستر لهستان یان لنیتسا (1928- 2001) است. او در ابتدا به موسیقی علاقه مند بود و در جوانی نوازندگی پیانو را آغاز کرد، اما بعدها به هنرهای تجسمی گرایش پیدا کرد. او علاوه بر طراحی گرافیک، از انیماتورهای بنام عصر خود بود. اکسپرسیون در آثار او از اهمیت فراوانی برخوردار است، و آثارش در مجموع متعلق به نوعی آرنوو است. لنیتسا با پوستر ووچک که برای آلبان برگ طراحی کرد، آرنوواکسپرسیونیسم را دوباره در دهه 1960 احیا کرد. او در مصاحبه ای می گوید:« می خواهید بدانید من کیستم؟ من آدمی هستم که هرگز نتوانسته است در فرم های اداری، فضای خالی جلوی کلمه شغل را با رضایت پر کند! آیا باید بنویسم طراح؟ این لغتی است که ادارات را دلخور می کند و هیچکس هم واقعاً معنای آن را نمی داند.

بعلاوه کار من تنها طراحی پوستر نیست، من فیلم هم می سازم، پس بنویسم کارگردان فیلم؟ نه، من تنها کارگردانی نمی کنم، من فیلم هایم را از سرتا ته خودم می سازم، سناریو را خودم می نویسم، خودم آن را طراحی می کنم، خودم طرح ها را برای به دست آوردن نقاشی متحرک تکرار می کنم و خودم فیلم را مونتاژ می کنم. من در ورای مرزهای هنرهای تجسمی، فیلم و ادبیات عمل می کنم و در فرهنگ های مختلف لغات، برای چنین کاری، لغتی وجود ندارد!«

والدمار اشویرژی (1931) که بیش از هزار طرح از او برجای مانده است سبک های نقاشی را به طرح پوستر بازگرداند، که در تنوع گستردة سبک های آثار اولیه او نمایان است. همانند بسیاری دیگر از آثار پوسترسازان لهستانی در دهه 1970 آثار اشویرژی نیز خصلت تصویری زیادی داشت و در واقع قرار بود تصاویر، خود، پیام را برسانند. قدرت اشویرژی در شفافیت و خصلت کاریکاتوری آثار او نهفته است. او قادر است ماهیت موضوع را در یک حمله فراگیر خلاصه کند.

طراحی پوستر

فرانچشیک استاروویسکی، متولد 1930، از پیشروترین پوسترسازان لهستان است. او در تصویرسازی و انتقال احساس توانایی فوق العاده ای دارد و در خلق فضاهای سوررئال استاد است. در آغاز کار به روش های مشخص فردی کار می کرد، ولی رفته رفته تحت تأثیر استادان نقاشی هنر ایتالیا و هلند قرار گرفت و فضای آثارش تغییر کرد. او هرگز این تأثیر را پنهان نکرد، چنانکه اغلب آثار خود را به جای 1982 به تاریخ 1692 امضا می کند. او پوسترهایی می آفرید که سلایق و عواطف خودش را ارضاء کند و اصراری به اینکه همگان بتوانند آثارش را درک یا متن آن را به راحتی بخوانند نداشت و از طراحی آناتومی در کارهایش بسیار بهره می گرفت.

یکی دیگر از مهم ترین پوسترسازان مکتب لهستان رومان چیسلویچ (1930-1966) است او فارغ التحصیل آکادمی هنرهای زیبا کراکف در 1955 بود. در 1962 به فرانسه مهاجرت کرد و تا آخر عمر در این کشور باقی ماند. از دیگر هنرمندان مطرح مکتب لهستان می توان به میچسالو گوروسکی اشاره کرد. او متولد 1941 و فارغ التحصیل آکادمی هنرهای زیبای کراکف است. گوروسکی که طراحی چیره دست است؛ تمامی آثارش را با دست می کشد و توانسته هنر پوسترسازی در معرض انقراض را تا اواسط دهه 1990 زنده نگاه دارد. او از رایانه استفاده نمی کند و به جز یک مورد استثنایی، تمامی پیشنهادهای تجاری را رد کرده است. با این حال، هنوز هم همان تعداد سفارش کار را که در ده سال پیش دریافت می کرد، دارد.

در 1982، یک سال پس از برقراری حکومت نظامی با هدف سرکوبی جنبش مخالفان، گوروسکی بی پروا عقاید خود را آشکار کرد. او در پوستری که برای نمایشنامه پلیس، اثر اسلاویز مورشک طراحی کرد، طرحی دراماتیک با زمینه قهوه ای مایل به سرخ به وجود آورد که در آن صورت مردی رنجور در یک طناب حلقه شده است، طناب وارد چشمان، گوش ها و دهان او شده و له دور گردنش نیز پیچیده است. پیام گوروسکی درباره اسارت و محرومیت مردم از دیدن، شنیدن، و حرف زدن کاملا نمایان بود. در آن زمان، پوسترها بایستی در ابتدا از اداره ممیزی حزب کمونیست جواز انتشار دریافت می کردند. گوروسکی به یاد دارد که پس از بردن نسخه اولیه پوستر به دفتر ممیزان از او خواسته شد 15 دقیقه صبر کند که چندان معمول نبود.

مسئول ممیزی بازگشت و گفت به یک شرط جواز انتشار به پوستر داده خواهد شد. پوستر بایستی در درون فضای تأثیر بر دیوار نصب شود نه در فضای بیرون آن، و سپس افزود مایل است چند نسخه از پوستر را نیز داشته باشد. پوستر پلیس، مقام اول نمایشگاه بین المللی پوستر کلورادو را در 1983 برای گورروسکی به ارمغان آورد. این پوستر به نوعی فلسفه او را نیز از هنر پوسترسازی بطور خلاصه بیان می دارد. به قول یک هنرمند فرانسوی :« یک پوستر نمی تواند بی طرف یا ممتنع باشد اگر شخصی از جلوی آن بگذرد و توقف نکند، آن را باید یک ورقه کاغذ دانست، نه یک پوستر.»

به هرحال پوستر پلیس واکنش های زیادی را برانگیخت. برخی مردم از آن اظهار تنفر می کردند و آن را بیش از حد جسورانه می دانستند. از دیگر هنرمندان پوسترساز لهستانی که در رشد مکتب لهستان نقش به سزایی داشتند می توان از ویکتور گورگا، دویچه زامچینیک، ویسوا روسوها، رافائواولبینسکی، استایس ایدریگویچیوس، آندژی پاگوفسکی و… نام برد.