باوهاوس

مدرسه باوهاوس توسط چه كساني تاسيس شد و هدف از اين جنبش چه بود؟

باوهاوس ( خانه معمار ) نام يك مدرسه معماري و هنرهاي كاربردي بود كه در سال 1919 در وايمار آلمان تاسيس شد و تا سال 1933 به صورت رسمي به فعاليت ادامه داد. مدرسه باوهاوس به سرعت به مركز طراحي نوين درآلمان بدل شد زيرا نقش بسزايي در ايجاد پيوند ميان طراحي و فناوري ايفا كرد .

آموزش هاي مدرسه هنري باوهاوس چنان مشهور و موثر بودند كه به عنوان نماد (مدرنيته) شناخته شدند ، از مرزهاي خود فراتر رفتند و در ساير كشورها ايده بخش هنرمندان نوين شدند و تا مدتها پس از منحل شدند تا سالهاي 1340 و بعد از آن  به رشد خود ادامه دادند.

مدرسه هنري باوهاوس در آغاز به همت و مديريت والتر گروپيوس معمار و معلم آلماني تاسيس شد كه با تركيب ( آكادمي هنرهاي زيبا ) و (مدرسه هنرها و پيشه ها ) شروع به كاركرد .گروپيوس يكي از برجسته ترين شخصيت هاي معماري مدرن بود كه ايجاد ارتباط نزديك ميان معماري و نيازهاي اجتماعي و فنون صنعتي از هدف هاي اساسي او بود. در سال 1924 و بعد از جنگ جهاني اول مدرسه بيشتر به سمت طراحي صنعتي و فرم هاي مكعب شكل ساده گرايش يافت. گروپيوس در يك يادداشت به نام ( هنر و تكنولوژي – يك وحدت جديد ) اعلام موضع كرد و در آن تفكر و بينش غالب در مدرسه را تبيين نمود.

در مدرسه باوهاوس شخصيت هاي برجسته  هنر و معماري مدرن ، واسيلي كاندينسكي( نقاش پيشگام روس تبار )، مارسل بروئر ،  يوهانس ايتن ( هنرمند اكسپرسيونيست سوييسي )، پال كله ( نقاش و نظريه پرداز سوييسي )و موهلي ناگي ( هنرمند مجاري تبار )، تدريس و سخنراني ميكردند و آموزه هاي ايشان انقلابي در شكل و فرم محصولات و نيز معماري معاصر به وجود آورد زيرا، طراحان جنبش باوهاوس در فراگرفتن تصورات خلاق با دانش عملي پيشه وران توفيق حاصل كردند.

گروپيوس در نخستين بيانيه خود در سال 1919 نظر ويليام ماريس ( شاعر هنرمند طراح پارچه و انقلابي سوسياليست ) درباره تعالي صنايع دستي را با فكر و وحدت تمامي هنرها ( با رعايت  تقدم معماري ) در آميخت و مرزبندي ميان جنبه هاي تزئيني و ساختاري در هنرها را مردود شمرد .

عنوان اصلي عمده آموزه باوهاوس ( اهميت طراح – صنعتگر ) در توليد صنعتي كلان در سال 1923 مورد تاكيد قرار گرفت. پس از آن كارگاه هاي باوهاوس به صورت آزمايشگاه هاي ساخت پيش نمونه براي توليد ماشيني درآمدند؛ و بسياري از فرآورده هاي اين كارگاهها به خصوص ميز و صندلي و مبلمان، منسوجات و وسايل چراغ برقي با موافقت صاحبان صنايع در خط توليد كارخانه اي قرار گرفتند. سبك فرآورده هاي باوهاوس خصلت هندسي و ساده داشت و به سبب صرفه جويي در وسايل و مطالعه در كيفيت مواد از پالودگي خط و شكل برخوردار بود؛ ارتباط مسقيمي كه اين فرآورده ها با كاربرد خود داشتند مطمئن تر از سايرين مي نمودند.

درسال 1923 مدل هاي سه بعدي انتزاعي ماله ويچ نيز كه در رشد كنستروكتيويسم روسي نقش بسزايي داشت، پس از انتقال به آلمان و اروپاي غربي توسط پيروان وي مخصوصا ال ليسيتزكي بر شيوه هاي تعاليم طراحي در مدرسه باوهاوس و تكامل سبك بين المللي در معماري جديد نيز موثر واقع شدند.

در سال 1925 به دليل فشارهاي سياسي ، با طراحي چند ساختمان تازه در دسائو – كه نتيجه كار گروهي گروپيوس و شاگردان باوهاوس بود – مدرسه باوهاوس به مكان جديد انتقال يافت، بر سردر اين مدرسه عبارت (( فرم تابع عملكرد است )) نصب شد كه نشانه اهميت عملكردگرايي و توجه به عملكرد فرم بود.

پس از اين تغيير مكان تاثير باوهاوس در معماري و هنرهاي كاربردي اروپا رخ نمود و تا پايان جنگ دوم نيز پايدار ماند در اين سالها همراه با انتشار يك سلسله كتاب باوهاوس به خصوص نوشته هاي گروپيوس و موهلي ناگي جنبش جديدي در معماري اروپاي مركزي پديد آمد.

در سال 1928 گروپيوس براي آنكه بتواند به كار معماري بپردازد از مديريت بوهوس دست كشيد. پس از او به ترتيب هانس مه ير و ميس فاندر رُهه اداره مدرسه را بر عهده گرفتند با روي كار آمدن دولت نازي باوهاوس به برلين انتقال يافت . ولي ديري نگذشت كه  در سال 1933 مجبور به تعطيل شد.

چندي بعد موهلي ناگي برخي ديگر از معلمان مدرسه جديدي به همين نام در شيكاگو آمريكا برپا كردند تا اواخر دهه 1960 اكثر مدارس طراحي و معماري اروپا و آمريكا دست كم بخشي از برنامه هاي آموزشي بوهوس را پذيرفتند.

نویسنده: آرش سلطانعلی