آموزش تکنیک فیلمبرداری یعنی ایجاد دید بصری دقیق

امین سروری، مدرس تکنیک های فیلم برداری در گفتگو با ایده:

خود را معرفی کرده و بفرمایید تخصص شما چیست؟ و چه دور­ه­ آموزشی را در مدرسه ایده تدریس می کنید؟

من امین سروری مدرس «تکنیک های فیلمبرداری» در مدرسه ایده هستم. زمینه کاری و تحصیلی من عکاسی، فیلمبرداری، تدوینگری و فیلمسازی است. فعالیت خود را ازسال 1380، از انجمن سینمای جوانان آغاز کردم و دانشگاه را با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد در رشته­ی پژوهش هنر پشت سر گذاشتم.  

منظور از تکنیک­ های فیلمبرداری چیست؟و چه مباحثی در دوره­ تکنیک­های فیلمبرداری مدرسه ایده آموزش داده می شود؟

آموزش تکنیک فیلمبرداری یکی از روش های تولید محتوا است که دارای سرفصل­هایی چون تاریخچه تصویر متحرک وتعریف آن، چگونگی معرفی انواع دوربین های فیلمبرداری وشرح وظایف اپراتور دوربین، اندازه نماها، انواع نما، زوایای دوربین و همچنین آشنایی با عدسی‌ها (ساختمان لنز، انواع لنز و کاربرد آن‌ها) ومفهوم وضوح Focus و عمق میدان است.  

آیا با وجود امکانات موبایل در عکاسی و فیلمبرداری افراد نیازی به یادگیری تکنیک­ها دارند؟

من در زمینه فیلمبرداری دارای 20 سال سابقه کار هستم و با گذشت زمان شاهد تغییرات بسیاری در تکنیک­های این حرفه بوده ام. باید اشاره کنم فیلمبرداری کار هرکسی نبود و افراد برای ورود به دنیای تصویر برای مدتی دستیاری می کردند و به اصطلاح خاک صحنه می خوردند. همچنین افراد برای تهیه دوربین و لوازم جانبی مانند نور، هزینه های بسیاری می پرداختند، به همین منظور وقت و زمان طولانی صرف یادگیری می­کردند. در گذشته بهترین فرمت درفیلمبرداری فرمت DV بود. اما از زمانی که دنیای دیجیتال رشد کرد، افراد با فرمت های HD و 4Kموبایل فیلمبرداری می کنند و به عنوان ابزار همیشه همراه پاسخگوی نیاز آنها شده است. این میزان از دسترسی و امکانات در کنار فواید بسیارآن، احساس عدم نیاز در یادگیری اصولی فیلمبرداری را کاهش داده است. افراد هر لحظه در حال گرفتن عکس و فیلم هستند و به جرات می توان گفت، بیشترآنها از اصول زیبایی شناسی برخوردار نیستند. بنابراین امروزه دید افراد است که نیاز به آموزش دارد. ما در کلاس ها به آنها می آموزیم نگاه خود را دقیق تر کنند که این امر مستلزم داشتن آگاهی فنی از دوربین و دانستن تکنیک های فیلمبرداری و مسائل تئوری شامل  قاب بندی، نور، رزولوشن و رنگ می شود و ضرورت یادگیری این سر فصل­ها باعث می­شود فرد کنترل بیشتری بر روی تاثیرات بصری و هنری تصویرداشته باشد. بنابراین منظور از آموزش تکنیک، آموزش چگونه دیدن است،  علی الخصوص امروزه، که تمامی افراد به نوعی مشغول فیلمبرداری با موبابل های خود هستند و خروجی های مختلفی را با سوژه های گوناگون ضبط می کنند. بنابراین دانستن تکنیک­های فیلمبرداری اصلی مهم در داشتن یک خروجی با کیفیت است.  

تکنیک های فیلمبرداری

آیا همراه داشتن دوربین فیلمبرداری در کلاس ضرورت دارد؟

ما در کلاس­های آموزشگاه ایده، به دلیل هزینه گزاف دوربین ها، برخی مطالب را توسط موبایل به آنها آموزش می­دهیم. مباحثی مانند قاب بندی، سرعت شاتر و یا حرکت دوربین را که دانشجو در تکرار و تمرین با موبایل به خوبی می تواند فرا بگیرد. اما در کنار آن برخی مباحث فنی را باید روی دوربین فیلمبرداری آموزش داد،­­­که دراین شرایط از دوربین خود و یا دیگرهنرجویان استفاده میکنیم، تا زمانی که افراد پس از دوره آموزشی، در صورت تمایل به ادامه این حرفه اقدام به خرید کنند.  

به نظر شما دانشجویان در کنار آموزش این حرفه نیازمند مطالعه و پشت سرگذاشتن چه دوره­ هایی هستند؟

دانشجویان علاقه­مند به شرکت در کلاس های تکنیک­های فیلمبرداری برای کسب خروجی رضایت بخش، باید اطلاعات بسیاری از دنیای تصویر داشته باشند. مثلا آشنایی با نرم افزارهای تدوین مانند پریمیر، افترافکت و حتی برخی نرم افزارهای موبایلی مانند inshot  به آنها کمک می کند تا تمریناتی که هر جلسه از آنها خواسته می­شود را به خوبی ارائه کنند. زیرا من در هر جلسه از هنرجویان تعدادی فیلم و پلان می­خواهم که دارای پیوستگی و تداوم است. از دیگر مسائل مهم در کنار یادگیری نرم افزارهای تدوین، مطالعه و دیدن نمونه کار است. در گذشته به دلیل عدم اطلاعات لازم معمولا افراد یک کتاب را چندین بار مورد مطالعه قرار می­دادند. اما امروزه مطالب بسیار، اما مطالعه بسیار سطحی و گذرا شده است، که البته این ویژگی دنیای جدید است. افراد امروزه با دیدن یک فیلم آموزشی، خود را مسلط به تکنیک­ها می­دانند. اما این حرفه نیاز فراوان به کارعملی داشته و باید در کنار این دوره آموزشی به مطالعه مباحث و دیدن نمونه کارهای بسیار بپردازند. لازم به ذکر است هنرجویان در کنار آموزش تکنیک­های فیلمبرداری می توانند از دیگر دوره­های مکمل این درس از جمله آموزش نرم افزار­های تدوین که در مدرسه­ی ایده درحال برگزاری است همزمان بهره مند شوند.  

آیا تکنیک های فیلمبرداری در حوزه های گوناگون با یکدیگر متفاوت اند؟

بله. سینما خود شامل ژانرهای متفاوت است و هر ژانر سبک خود را می­طلبد. در فیلم برداری­های گوناگون باید از سوژه­ های متفاوت نیز استفاده کرد. بنابراین ما در کلاس­های آموزشی دانشجویان را با انواع سوژه­ ها آشنا می کنیم و به آنها می­آموزیم که چگونه ازتکنیک­ها متناسب با سوژه و موقعیت فیلم استفاده کنند.  

آیا افراد برای شرکت در این دوره نیازمند داشتن دانشی پایه هستند؟

در خصوص دانش پایه باید گفت، افراد از زمان تولد و از طریق دیدن عکس­ها، تصاویر و نقش­ها مشغول جمع آوری اطلاعات در زمینه هنر بصری هستند و زمانی که وارد فضای فیلمبرداری می شوند، بازخورد آن را در حین ضبط و یا تدوین اثر می­بینند که از ضمیر ناخود­آگاه آنها سرچشمه گرفته است. اما به طور کل برای تکمیل این دانش پایه، افراد بهتر است با هنرعکاسی به عنوان نزدیک­ترین فضا به این حرفه و نقاشی به عنوان علم پایه آشنایی داشته باشند. زیرا این امر به زیبایی شناسی ما کمک کرده و پرداختن به هر یک ما را به دانش نزدیک­تری در حوزه فیلمبرداری می­رساند.  

به طور معمول سطح هنرجویان شرکت کننده در دوره­ی تکنیک­های فیلمبرداری مدرسه ایده را چگونه ارزیابی می کنید؟

در اولین جلسه با پرسیدن اطلاعات اولیه از هنرجویان سطح میزان تسلط آنها را به مفاهیم بررسی می­کنیم تا از گفتن بدیهیات بپرهیزیم، وتلاش می­کنیم بر اساس نیاز هنرجویان سرفصل­های آموزشی و کاربردی را در لیست درسی قرار دهیم ، زیرا ممکن است برخی با سطح متوسط و دانش پایه در این دوره­ها شرکت کنند که در این صورت مطالب برای آنها تکراری و خارج از حوصله خواهد بود. بنابراین من در پایان هر جلسه کارهای عملی را بررسی می­کنم تا از جا افتادن مطالب برای دانشجویان اطمینان خاطر پیدا کرده و اگر لازم باشد برخی مطالب را تکرار و تکمیل می­کنم و پس از آن به سراغ مطلب بعدی خواهم رفت.  

آیا دانشجویان در پایان ترم موظف به ارائه ژوژمان هستند؟

هنرجویان مدرسه ایده با دانشجویان دانشگاه تفاوت بسیاری در ارائه ژوژمان­های خود دارند. اجبار در دانشگاه، افراد را موظف به انجام کارهای عملی بسیار می کند که اهرم بزرگی در بالا رفتن سطح یادگیری محسوب می شود. اما در موسسه به دلیل نبود این اجبار، ارائه ژوژمان یا انجام نمی­شود و یا با کیفیت خوبی همراه نیست. البته نباید فراموش کرد که هرچه هنرجو وقت بیشتری در انجام کارهای عملی بگذارد و حضور مداوم و مستمر داشته باشد، به همان نسبت خروجی رضایت بخشی را در انتهای ترم خواهد داشت. همچنین در حال حاضر برخی ازهنرجویان به دلیل داشتن تسلط به مباحث و ارائه ژوژمان­هایی با کیفیت توانستند در زمینه تدوین و یا فیلمبرداری در چند پروژه کاری، با من همکاری لازم را داشته باشند.  

آیا یک فیلمبردار لازم است کارگردانی بداند؟

خیر. در این امر هیچ الزامی نیست. اما بهتر است فرد به عنوان یک عامل فیلمسازی یعنی دستیار، فیلمبردار، کارگردان و یا نورپرداز، از دیگر حوزه­های مرتبط اطلاعاتی در دست داشته باشد تا بتواند کیفیت کار خود را بالا برده و میزان تعاملات بیشتری داشته باشد. از نظر من هر یک از قسمت­های فیلمسازی یک دایره است، که این دایره­ها در قسمت­هایی با یکدیگر هم­پوشانی داشته و هم را تکمیل می­کنند. به عنوان مثال اگر کارگردان بداند از فیلمبردار خود چه می­خواهد، و حتی اگر کمی از دانش گریم بداند برکیفیت کار تاثیر به سزایی خواهد داشت و خروجی مد نظر خود را کسب خواهد کرد. در انتها باید تاکید کنم هنرجویان برای پیشرفت در این حرفه به هیچ عنوان به کلاس های موسسه اکتفا نکرده و مهمترین امر یعنی «مطالعه» و دیدن بسیار « نمونه کار» را در برنامه آموزشی خود قرار دهند.