نقش طراحی گرافیک در سیاست، اعتراض و جنبش­های مدنی

به بهانه­ برپایی نمایشگاه بین المللی پوسترهای اجتماعی در گالری ایده

جنبش­های اجتماعی از (هنر اعتراضی Protest art) برای ایجاد تغییر بهره می­برند. حال با هم ببینیم که چگونه همه چیز از پوسترهای کشیده شده با دست تا چیدمان­های هنری عظیم نقش مهمی را در اعتراضات مدنی ایفا می­کنند. بسیاری از این هنرهای اعتراضی ممکن است بداهه به نظر بیایند اما در پشت صحنه، طراحان کنشگری وجود دارند که در تلاش اند تا زبانی بصری بیافرینند که به خوانایی و برجسته سازی علل گردهم آیی­هایی چون «جان سیاهپوستان ارزشمند است» یاری رساند.

برای آشنایی بیشتر با طراحی گرافیک می­توانید و در دوره­ ی جامع طراحی گرافیک این موسسه ثبت نام نمائید. به مناسبت روز جهانی دیزاین ثبت نام در کلیه­ دوره ­ها تا 15 اردیبهشت ماه مشمول 50 درصد تخفیف ویژه می­باشد.

اینک، نگاهی می­اندازیم به دورنمای هنر اعتراضی امروز، من جمله اینکه چگونه مرز میان برند تبلیغاتی و سمبل­های اعتراضی در حال محو شدن است، و چگونه امروزه جهان هنر و رسانه ­های اجتماعی به بازسازی چهره­ کنشگرایی می­پردازند.

هنر اعتراضی چیست؟

هنر اعتراضی به گستره­ی وسیعی از رسانه ­های تصویری اطلاق می­شود که به ترویج کنش گرایی یاری می­رسانند، الهام بخش جامعه اند و مشوق تغییرات سیاسی. هنر اعتراضی را می­توان به طور کلی به سه دسته­ ی وسیع تقسیم نمود که اغلب با یکدیگر هم پوشانی دارند و بر یکدیگر اثر می­گذارند:

• هنری که برای تظاهرات­ها تولید می­شود. مانند: پوسترها، بیلبوردها، لباس­ها و (پرفورمنس آرت Performance art).

*هنر کمپین­ها که توسط گروهی خلق می­شود که در پی برانگیختن آگاهی نسبت به موضوعی خاص هستند و به دو شیوه ­ی چاپی و آنلاین منتشر می­شود.

• آثار هنری خلق شده توسط هنرمندان معترض که در گالری­ها به نمایش گذاشته می­شود، به صورت آنلاین و در فضای باز.

!از آنجا که اعتراض ساختار شکن است، قواعد و هنجارهای متفاوتی را در مقایسه با جریان اصلی هنر و آگهی­ های تبلیغاتی دنبال می­کند.

رنگ، پارچه و لباس به مثابه ابزار اعتراضی

در حالیکه لوگوها و طراحی­های حروف چهره­ ی رسمی ساماندهی اعتراضی را شکل می­دهند، در عمل هنوز هم اغلب مولفه­ های بصری که با دست کشیده شده­اند به تظاهرات­ها، تحصن­ها و راهپیمایی­ها هویت و شخصیت می­بخشند. رنگ، پارچه و علامت­ها کاربرد چند گانه­ای دارند و می­توانند با یک نگاه گذرا در کنار هم قرار گیرند.

هنر حرفه­ای و چیدمان­های عظیم در نقش هنر اعتراضی

جهان هنر همواره برای مسائل اعتراضی صنعتی صاحب الویت به شمار می­آمده است و بسیاری از هنرمندان حرفه­ای از آثارشان به منظور آغاز بحث پیرامون مسائل حاد و تهییج علاقه مندی به موضوعات مغفول مانده بهره برده اند. به گواه تاریخ، جهان هنر، هنرمندان عملگرای بسیاری را در خود پرورانده و رشد داده است. افرادی چون هنرمند مردمی سیاست­گرا (کیت هرینگKeith Haring)، هنرمند فمنیست (بتی تامپکینزBetty Tompkins) و هنرمند مشهور خیابانی (بنکسیBanksy).

امروزه، هنرمندان به شکلی روز افزون مرزهای هنر اعتراضی سنتی را جا به جا کرده و در حال یافتن فعالیت­های جایگزین هستند. کارهایی چون: پرفورمنس آرت و چیدمان­های فضای باز، این قابلیت را دارند تا در فضای مجازی شایع شده و به اشتغالات تازه­ای دست یابند.

اعتراض به مثابه هنر

در حالیکه برخی سازمان­ها تلاش­هایشان را به کانال خلق سمبل­های بصری و هویت­هایی هدایت کرده­اند که می­توانند به راحتی به اشتراک گذاشته شوند و توسط حامیان باز تفسیر گردند، گروهی دیگر در پی بهره گیری از توانایی ساده­ی رنگ و سمبل­ها هستند؛ از لباس گرفته تا پرفورمنس تا بدین وسیله پیام خود را انتقال دهند.

ابزارها؛ از (فتومونتاژ Photomontage) تا فتوشاپ:

تکنیک بازیافت و مفهوم سازی دوباره­ی تمثالی موجود در راستای تغییرات پویا در یک بافتار سیاسی.

شاید یکی از بهترین و مهم­ترین ابزارهایی که در چنته­ طراحان گرافیک عملگرا و مردمی وجود دارد بازیافت تمثال­های موجود به منظور خلق زبان بصری تازه به جهت پیشبرد اهدافشان است. این کار تلنگری وارد می­آورد به درک از پیش موجود مخاطب از یک تمثال یا موضوع، و آن­ها را این بار از طریق این مدیوم تازه پا گرفته آگاه می­سازد.

بسیاری از شناخته شده ­ترین و موفق­ترین جنبش­ها در دوران مدرن، در قلب برندشان یک نکته ­ی مشترک دارند؛ بازیافت یک تمثال دیر آشنا به منظور بهره گیری از آن به عنوان نمای جنبش خود. به عنوان نمونه، جنبش­های فمنیستی در طی قرن سمبل نجومی ونوس را برگزیدند تا نمادی برای متحد سازی جنبش­شان باشد.

دوره آموزشی فتومونتاژ

شاید، شمایل نگارانه ­ترین نمونه­ ی استفاده­ ی دوباره از یک تمثال موجود به منظور ایجاد تغییری پویا در یک بافتار سیاسی، استفاده از نماد مشت برآمده باشد.

ریشه­ ی این تصویر باز می­گردد به تعداد زیادی از فرضیه ­های سیاسی توده ­ی مردم در طی قرن بیستم که از آن به منظور تجسم اتحاد و به هم پیوستگی استفاده نمودند. از به کار گیری ­اش در جنبش­های فمنیستی، در تعامل با سمبل ستاره ­شناختی ونوس گرفته، تا کاربردش در خلال بسیاری از جنبش­های کارگری، مشت برافراشته نمونه­ ای متعین است برای این که چگونه کاربرد دوباره ­ی یک تمثال می­تواند مترادف پیام یک دسته یا گروه گردد.

دوباره سازی

دوباره سازی نیز سلاح قدرتمند دیگری است که طراحان گرافیک در فرآیند پیشبرد تلاش­های مردمی و عملگرایانه ­ی خود به کار می­برند.

با تصویر سازی دوباره ­ی یک کار گرافیکی که شامل دسته­ای از قواعد آشناست، می­توان آن را به شکل بالقوه در راستای انتقال پیامی کاملا متفاوت به کار برد که احتمالا نسبت به زمانی که پیام مد نظر به شیوه­ ای قراردادی و کلیشه­ای منتقل می­شد نیرومندتر و کارسازتر خواهد بود.

شکل دادن به جامعه با گرافیک دیزاین

حال سوال اینجاست که طراحی گرافیک چگونه می­تواند به جنبش­های اجتماعی سر و شکل دهد؟ برای پاسخ به این پرسش باید نقش گرافیک دیزاین را در نظر آوریم. به عنوان طراح، می­توانیم در همه جا حاضر بودن گرافیک و سهم آن در به چالش کشیدن نهاد قدرت و ایجاد تغییرات موثر را یاد آور شویم. می­توانیم تفکر طراحی را به شیوه­ای راهبردی­تر در حل مسائل جامعه به کار بندیم. از تمام این­ها گذشته، گرافیک دیزاین تعهد و تاثیر بسیاری دارد. طراحی گرافیک می­تواند رفتار افراد جامعه را به شیوه ­ای موثر تغییر دهد و الهام بخش کنش­ها باشد.

وقتی چیزی را طراحی می­کنیم، خواه یک فضای عمومی باشد، یک بنا، یک شیئ یا یک تجربه­ ی هنری، لازم است داستانی پیرامون نوع بشر روایت کنیم. به عنوان طراحان گرافیک، ما قادریم آن داستان را خلق نمائیم و راه حل ­هایی ارائه دهیم که با میزان منابع موجود در جامعه هم خوانی داشته باشند.

دوره آموزشی طراحی پوستر

سخن آخر

گرافیک دیزاین در قالب ابزاری برای ساخت زبان بصری اعتراضات بسیار قدرتمند است تا جائی که توانائی ارتقاء و انتقال پیام­های تغییر را ایجاد می­نماید و به آن اجازه می­دهد تا راهش را در زندگی روزمره­ ی ما جهت خلق جنبشی عظیم باز کند.

طراحی گرافیک قادر است به شکل گسترده بر شیوه ­ای که مردم به ندای رهبران جهانی پاسخ می­دهند و خط مشی ­های سیاسی تاثیر بگذارد و به همان میزان سبب تقویت پروپاگاندا شود؛ همان گونه که در جنگ­های اول و دوم جهانی شاهدش بودیم.

طراحان گرافیک می­توانند مهارت ­هایشان را به جنبش­های مدنی وام دهند تا بدین وسیله صدای تلاش­های اعتراضی­­شان بلندتر و رساتر شنیده شود.

طراحی گرافیک این ظرفیت را دارد تا به شکلی حقیقی مردم را به متفاوت دیدن فراخواند.

برای تماشای جلوه­ های گوناگون نقش و حضور طراحی گرافیک در جنبش­ها و اعتراضات مدنی و واکنش به معضلات سیاسی و اجتماعی، از جنگ تا گرم شدن زمین و فقر و مهاجرت، می­توانید همه روزه تا 15 اردیبهشت ماه از ساعت 16 تا 21 به گالری ایده مراجعه و از نمایشگاه بین المللی پوسترهای اجتماعی بازدید فرمائید.

منبع