ایسی میاکه Issey Miyake طراح مد تجربی در 84 سالگی درگذشت

ایسی میاکه Issey Miyake ، طراح مد تجربی که لباس­هایش تبدیل به هنر شد؛ در 84 سالگی درگذشت.

ایسی میاکه، طراح مد ژاپنی که لباس­های آوانگارد و نمایشگاه ­هایش توجه بسیاری را در دنیای هنر بین المللی به خود جلب کرده بود، در 84 سالگی درگذشت. با یک نگاه به استودیوی طراحی او میشد فهمید که او با سرطان کبد دست و پنجه نرم می­کرد.

طرح‌های آزمایشی میاکه طرفداران زیادی در دنیای هنر به دست آورد، زیرا برای بسیاری، شبیه به آنچه در گالری‌های سراسر جهان دیده می‌شود، به نظر می‌رسیدند. با ادغام مفاهیم هنری ژاپن با مفاهیمی که از کشورهای فراتر از آن کشیده شده بودند، لباس‌های او فرآیندهایی را در بر می‌گرفت که معروف‌ترین آثارش را بیشتر شبیه مجسمه‌ها می‌کرد تا لباس‌های پوشیدنی.

در حال حاضر برای طراحان مد رایج است که آثار خود را در محیط‌های دنیای هنر به نمایش بگذارند. برای مثال، نمایشگاه‌های مد موزه متروپولیتن-MET GALA- برخی از پربازدیدترین­هاست. با این حال، میاکه به هموار کردن راه این مسیر کمک کرد، ولی زمانی که طرح‌های او برای اولین بار در دهه 1980 در جهان هنر محبوبیت یافتند، از سوی کسی در دنیای مد، غیرعادی بود که جذابیتی چنین متناقض داشته باشد.

در سال 1982، Artforum تصویری از یک مدل را به نمایش گذاشت که لباسی را پوشیده بود که تحت تأثیر زره تمرین سامورایی­ها قرار داشت. این ژست شکست قابل توجهی از سنت در Artforum بود، که تنها چند بار چیزی را که یک اثر هنری صرف نبود بر روی جلد خود به نمایش گذاشته است. این شماره که موضوع آن حول محور هنر نفوذ در فرهنگ توده بود؛ اولین بار توسط Artforum بود که مد را روی جلد خود قرار داد.

اینگرید سیشی و ژرمانو سلانت در سرمقاله‌ای همراه با این شماره نوشتند: “البته که عناصر مد وجود دارند.” نوع گفت و گو با گذشته و آینده، با موقعیت افراد در یک حکومت نخبه­پرور، که مشخصه آوانگارد توده گرا است نیز همین طور است.

به نظر می‌رسید که سایر لباس‌های تولید شده توسط میاکه در سال‌های بعد، ادعای سیشی و سلانت را ثابت کند. سری معروف «Pleats Please» او که در سال 1993 آغاز شد، مجموعه‌ای از لباس‌های پلی­استری است که می‌توان آن‌ها را تا کرد تا بر خلاف نقاشی‌ها صاف قرار بگیرند. هنگامی که آن­ها در سال 1990 در موزه Stedelijk آمستردام به نمایش درآمدند، آن­ها حتی نه بر روی مانکن­ها، همان­طور که برای نمایشگاه­های مد معمول است، به نمایش گذاشته شدند، بلکه در قسمت­هایی از کف گالری قرار گرفتند.

علیرغم گرایش مفهومی آثار میاکه، لباس­های او جذابیت زیادی داشته است. او حتی یقه اسکی مشکی نمادینی را طراحی کرد که استیو جابز اغلب آن را می­پوشید.

درباره ایسی میاکه

ایسی میاکه در سال 1938 در هیروشیما ژاپن متولد شد. در سال 1945، زمانی که ایالات متحده یک بمب اتمی بر روی شهر انداخت، او در حالی که با دوچرخه به سمت مدرسه می­رفت، مجروح شد. مادرش در سال‌های بعد بر اثر قرار گرفتن در معرض تشعشعات جان باخت. اما او ترجیح داد تجربه مشاهده انفجار بمب را بازگو نکند. او در مقاله ای در نیویورک تایمز در سال 2009 نوشت: “اینکه من به سمت رشته طراحی لباس گرایش پیدا کردم، تا حدی به این دلیل بود، که خلاقیت، در قالبی مدرن و خوش­بینانه است.”

میاکه بعده­ها به دانشگاه هنر تاما در توکیو رفت و در آن­جا در رشته طراحی گرافیک تحصیل کرد و در سال 1964 فارغ­التحصیل شد. سپس به پاریس رفت و در آن­جا برای طراح، هوبرت دو ژیوانشی، کار کرد و سپس به نیویورک نقل مکان کرد و در آن­جا با نام‌های یاد شده ارتباط برقرار کرد. هنرمندانی مانند رابرت راشنبرگ و اندی وارهول. سال‌ها بعد، وارهول طرح‌های میاکه را این‌گونه توصیف کرد: «شرق با غرب ملاقات می‌کند و من این را دوست دارم، زیرا همیشه دایره‌ها را بیشتر از مربع‌ها دوست داشته‌ام».

در اواخر دهه 70، میاکه شروع به جمع­آوری هواداران وفادار در ایالت کرده بود. در سال 1978، او شرق با غرب ملاقات می­کند، کتابی از طرح­های خود را منتشر کرد که شامل مقالاتی از معمار، آراتا ایزوزاکی و دیانا وریلند، ویراستار آن زمان ووگ بود. وریلند نوشت: «لباس‌های او کاملاً متعلق به او و تنها اوست.» در سال‌های آینده، زمانی که موجی از مد ژاپنی صحنه بین‌المللی را فرا گرفت، طرح‌های میاکه همچنان به شهرت خود ادامه دادند.

اگرچه غربی‌هایی مانند وارهول تمایل داشتند تا به صورت تقلیل‌آمیزی از طرح‌های میاکه صحبت کنند، اما منابع الهام‌بخش او اغلب جنبه‌های خاصی از جامعه و تاریخ ژاپن بود. برخی از اولین نوآوری‌های او بر ساشیکو، پارچه‌ای پنبه‌ای مرتبط با دهقانان ژاپنی، تکیه داشت و آن را به چیزی پوشیدنی در باند فرودگاه ارتقا داد. با این حال، او همچنین به چهره‌هایی از تاریخ مد غربی، از جمله طراح فرانسوی، مادلین ویونه، اشاره کرد که در طرح‌هایش از پارچه‌های روان استفاده می‌کرد تا شباهت‌هایی بین معماری و بدن ایجاد کند.

در حالی که کارهای میاکه در طول زندگی حرفه‌ای‌اش در مؤسسات اصلی هنری دنیا در حال دیده شدن بودند؛ به نظر می‌رسید، خود طراح، برای نامیدن اثر هنری بر روی کارهایش دودل است. او در سال 1993 به نیویورک تایمز گفت: “من واقعاً به لباس به عنوان یک هنر مفهومی علاقه­مند نیستم.” اما این امر باعث نشد که هنرمندان، تمایلی به همکاری با او نداشته باشند.

در سال 1996، میاکه «مجموعه هنرمند مهمان» را برای ابتکار خود «Pleats Please» راه‌اندازی کرد. هنرمند چینی Cai Guo-Qiang با شلیک گلوله­ های باروت روی یک لباس چین­دار، تصاویری همچون روح  اژدهایان را در پارچه دمید. یاسوماسا موریمورا، عکاس ژاپنی، که به خاطر نقش آفرینی خود به عنوان سوژه در تصاویر هنری-تاریخی بازسازی­شده، شهرت دارد؛ تصویری از یک زن برهنه از نقاشی ژان آگوست-دومینیک انگرس را روی لباسی دیگر از میاکه قرار داد.

در همین حال، ایروینگ پنِ عکاس، حتی کتابی از طراحی­ های میاکه منتشر کرد.

مارک هولبورن منتقد در سال 1988 در نقدی درباره کتاب Artforum نوشت: «کار میاکه تنها زمانی تکمیل می‌شود که او آن را پوشیده ببیند، و در عمل وارد واحد پول خیابان شود.» «در آن مرحله تبدیل به لحظه می‌شود و چرخه مد را تکمیل می‌کند. بنابراین، عکس‌های پن، کتابی درباره ایسی میاکه نیستند. آنها امتدادی از خودِ آثار او، هستند.»

آثار بعدی، فناوری دیجیتال را در ساخت خود به کار گرفتند. برای لباس‌های «A-POC»، میاکه با مهندس نساجی دای فوجی‌وارا کار کرد تا یک ماشین بافندگی صنعتی را برنامه‌ریزی کند که با یک جریان بزرگ و برش‌نخورده از پارچه کار می‌کند. لباس‌هایی تولید می‌کرد که کمی بزرگ‌تر- oversized- بودند، که عمدی بود – پوشنده قرار بود قطعات را در صورت لزوم برش دهد تا آن را با بدن خود مطابقت دهد. موزه هنرهای مدرن در نیویورک دارای لباسی از این مجموعه است.

مؤسسات بزرگی در طول زندگی حرفه‌ای میاکه به کار او علاقه نشان دادند. مرکز هنر ملی در توکیو در سال 2016 یک retrospective _ نمایشگاه یا مجموعه‌ای که پیشرفت کار یک هنرمند خاص را در یک دوره زمانی مشخص نشان می‌دهد._ از او ارائه داد. و MoMA آثار میاکه را در نمایشگاه‌های مختلفی از جمله «طراحی کاربردی» در سال 2013 به نمایش گذاشت. نمایشی پیشرفته، شامل بازی‌های ویدیویی و اشیایی دیگر که در قالبی فراتر از مرزهای طراحی صرفا یک نمایشگاه، بودند.

بخشی از جذابیت گسترده‌تر کار میاکه را می‌توان به این واقعیت نسبت داد که آثارش نه تنها به ذائقه‌ دنیای مد محافظه­کار پاسخ می‌دهد بلکه برخی از طرح‌های او قابل شستشو با ماشین لباسشویی هم بودند، و برخی دیگر از لباس‌ها اصلاً شبیه لباس نبودند. او یک بار به Telegraph گفت: “من همیشه به ساخت لباس­هایی علاقه­مند بودم که توسط مردم در دنیای واقعی استفاده می­شود.”

نویسنده و گردآورنده: ریحانه صمیمی