یادداشتی درباره سرژ آواکیان

سرژ آواکیان اسطوره‌ای از یک هنرمند با اخلاق و بی‌مدعا بود.

سرژ آواکیان در سال 1345 تحصیلات خود را در رشته نقاشی و طراحی گرافیک در آکادمی هنرهای زیبای کریدون لندن به پایان برد و با موفقیت در کنکور LSIAD به عنوان اولین ایرانی به عضویت انجمن طراحان انگلستان (L.S.I.A.D) در آمد.
سرژ پس از بازگشت به ایران تمام اوقاتش را در زمینه هنر گذرانده و از سال 1358 در دانشگاه هنر به عنوان استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه به تعلیم و تربیت دانشجویان در رشته تخصصی خود پرداخته است.
از سال 1336 تاکنون در بسیاری از نمایشگاههای انفرادی و گروهی در تهران و لندن شرکت کرده است. از آن جمله می توان به شرکت در اولین نمایشگاه استتیک تهران(1336) بنیانگذاری شده توسط مارکو گریگوریان، اولین و سومین بی ینال تهران(1337 و 1341)، نمایشگاه هنرهای زیبای ایلینگ و کریدون لندن(1347)، نمایشگاه گالری دودو در تهران، نخستین نمایشگاه هنری بین المللی تهران (1353)، نمایشگاه آثار هنرمندان معاصر ایران (1354)، نمایشگاه هنر معاصر ایران از آغاز تا امروز(1354)، نمایشگاه انفرادی گالری زروان تهران (1354) و نمایشگاه هنر معاصر ارمنستان (1380) اشاره نمود.
با سرژ بسیار راحت می توانستید ارتباط برقرار کنید. روحیه‌ای شفاف و برخوردی بسیار ساده داشت. چند دقیقه که پای صحبتش می نشستید چنان احساس می کردید که گویی سالهاست با شما دوست صمیمی بوده است.

سرژ هنرمندی بود عاشق مردم و انسانی بود ساده ساده به دور از تزویرهای مردم امروز …
افکار و احساسات خود را با زبان خطوط و رنگها بیان می‌کرد. و چه ساده هم
می دانست که ایجاز در کلام مشکل تر از طویل نگاری است و ساده بودن در طراحی بس پیچیده تر.
سرژ، رنج ساده بودن را پذیرفته بود تا راحت تر و سریع تر با مخاطب ارتباط برقرار کند.
هنرمندان عموما خودخواه اند، چرا که دیدگاه خود، باور خود و درک خود را بر روی کاغذ و بوم می آوردند. ولی سرژ بر خلاف عرف جامعه هنرمندان شدیدا دیگر خواه بود.

او در مثلث هنرمند، جامعه و مخاطب جایی برای احترام به خودخواهی نداشت.
در هنر گرافیک متکی بر جامعه شناسی و در این حرفه که استوار بر اقتصاد است، شاید که طریقت و منش ساده سرژ آواکیان موثرترین و موفق ترین بوده باشد.
سرژ معتقد بود که در نقاشی، سادگی برتر از پیچیدگی است. نقاش برای ساده سازی رنج فراوانی را تحمل می کند.
اصولا کارهای سرژ براساس تحصیلات تخصصی وی بنیانی صنعتی دارد. نظم و ترتیب ماشینی دنیای امروز وی را سخت تحت تاثیر قرار داده بود. گزینش خطوط و رنگها در کارهای او شاید که واکنش درونیش در برابر زندگی ماشینی امروز بود.

نگاهی به کارهای سرژ، استعداد و علاقه وی به نقاشی و تجربه پربار او را آشکار می سازد. تجربه‌ای که با سادگی همراه است. ویژگی کارهای سرژ سادگی است و این سادگی بی شک بازتابی از دنیای درون او است. پیشرفت در کار تخصصی، وی را به سادگی بیشتر رهنمون ساخت، گویی که برای وی کمال در سادگی خلاصه می‌شد.
سرژ پیوسته در طلب آگاهی بیشتر بود و بدین جهت برای درک بیشتر آنچه که آشکار نبود تلاش می کرد. خودآموزی وی همراه با علاقه و استعدادش همواره بازدهی جالبی داشته است. طرح ها و نقاشی های وی حاصل این تلاش است و نگرشی ساده به کارهایش، تکامل ناشی از این خودآموزی را آشکار می کند.
یافتن و تصویر کردن، زندگی سرژ در این دو خلاصه شد.
بهانه های تصویرهای سرژ حاصل تلاش وی برای آگاهی بیشتر بوده و خطوط تم اصلی کارهای وی بود. تلفیق خطوط و رنگها در کارهای وی چنان با استادی انجام پذیرفته است که هر تغییری بی شک نظم موجود را در هم خواهد ریخت.

سرژ آواکیان کار آکادمیک را در دوران تحصیلات آکادمیک خود در کریدون لندن آغاز کرد. نخستین کار وزین او طراحی حروف فارسی و ارمنی در پی انجام تحقیقات فراوان بر روی الفبای زبانهای مختلف بود. مجموعه جدید حروف 38 گانه الفبای زبان ارمنی وی که در گالری های تهران و ایروان به نمایش در آمد و هم اکنون در روزنامه آلیک تهران و در زمزه حروف دیجیتالی آی.بی.ام به کار گرفته می شود، سهم بسزای سرژ در پیشبرد فرهنگ ارمنیان بوده است.
پس از بازگشت به ایران و آغاز کار حرفه ای و همکاری با دانشگاه هنر، سرژ آواکیان نه فقط به کار و تدریس در رشته های گرافیک پرداخت، بلکه بنیانگذار زیر مجموعه های جدید گرافیک چون، طراحی حروف، گرافیک تلویزیونی، گرافیک محیطی، ایربراش، چاپ، صفحه آرایی و شناخت ابزار شد و تدریس تخصص‌های جدید را نیز پذیرا شد.
سرژ از سال 1358 به عنوان یک آموزگار متواضع دانشگاهی، با همکاری در انجام رساله های متعدد دانشجویی در کلیه شاخه های گرافیک به خصوص زیر مجموعه های بسته بندی و گرافیک تلویزیونی سهم به سزایی در تربیت نسل جوان داشته است.
موفقیت سرژ و محبوبیت طرحهای او مرهون بینش او از صنعت و دانش او در رشته جامعه شناسی و نقاشی است.
در عصر کامپوتر و در زمانی که به کمک اسکنرها، دوربین های دیجیتال، رایانه های بسیار قوی، نرم افزارهای مقتدر طراحی نظیر کرل دراو، فتوشاپ و غیره، بسیاری خود را طراح گرافیک می دانند، سرژ کفه انسانی قضیه را برتر از هر چیز می داند.
او هنر گرافیک را مجموعه ای از توان مغر انسان، احساسات قلب انسان و قدرت دست انسان می داند. قابلیتهایی که معادل و مترادفی در دنیای ماشینی ندارد. در عصر اتوماسیون و اجتماعی که همه چیز را سریال سازی می کنند او اساس کار خود را در تفکر خلاقیت هنری جستجو می‌کرد. خلاقیتی که خود ریشه در فرهنگ صنعتی، سنتهای فرهنگی، بافت اجتماعی و سلیقه شخصی او داشت.

آرش سلطانعلی
بیست و یکم شهریور ماه ١٣٩٩