مقالات
مروری بر تاریخ پوستر لهستان – قسمت اول
آذر
مکتب لهستان حاصل ذوق و دیدگاه های متنوع جمعی از نقاشان و طراحان گرافیک و به اعتقاد منتقدان دهه 50 تا 70 دوران طلایی پوسترهای لهستانی بود. اگرچه این آثار هنری تبلیغی محسوب می شد، اما به هیچ یک از آثار ارائه شده در غرب شباهت نداشت. جهان بینی غیرمتعارف و منحصر به فرد این آثار از میان سبک های غربی نظیر آرنوو، سوررئالیسم و پاپ آرت تکامل یافت. طراحان لهستانی با بی قیدی نسبت به قوانین طراحی غربی، از نقاشی، عکاسی و حروف دستی در ترکیبی بی سابقه، غیرمعمول و به شیوه ای کاملا جدید بهره جستند.
این مکتب اگرچه عمر کوتاهی داشت ولی توانست تأثیرات زیادی بر هنرمندان کشورهای دیگر بگذارد و به نوعی سطح سواد بصری و دیدگاه های هنرمندان جهان را ارتقا دهد. به هر حال با این که دوران این مکتب به پایان رسیده است ولی مطالعه و تماشای آثار هنرمندان بی تأثیر نیست و به قول والترون َون اپزیلند، منتقد هلندی، « این پوستر ها آینه ای شفاف از فرهنگ و سنت لهستان هستند، شاید در نظر اول مرموز و بی روح و غیرقابل درک به نظر برسد اما پس از کمی تأمل، دری به دنیای جدید بر روی شما خواهند گشود«.
هنر پوسترسازی لهستان در دوره”لهستان جوان” آغاز شد که از حدود 1890 تا 1914 ادامه داشت. تا پیش از آن، از مهم ترین آثار هنری لهستان چوب بری هایی بود که هنرمندان مردمی از مناظر روستایی و نقاشی ها می ساختند. بنابراین تعجبی ندارد که نخستین پوسترها اثر نقاشان بوده اند و به شدت نیز از هنر فولکلور لهستان تأثیر گرفته اند. البته هنرمندان آن دوره به وقایع دیگر کشور ها نیز نظر داشته اند. در آن زمان، آرنوو، در سراسر اروپای غربی محبوبیت فراوانی یافته بود. هنر لهستان به احیای نوگرایی لهستانی و پیروی آرمان های هنر جدید (آرنوو) تمایل داشت. با نگاهی به اشتوکا، اثر تئودر آکسنتوویچ ( 1938-1859 ) متوجه اشتباهات فراوان سبک آن به آرنوو خواهیم شد.
استانسیلاو ویسپیانیسکی (1807-1869) نیز از نخستین هنرمندان پوسترساز لهستان بود. نقاش مذکور به سراسر اروپا سفر کرده بود. پوسترهای او اساس هنر پوسترسازی لهستان را بنا نهادند. یکی از پوسترهای او برای نمایشنامه ای طراحی شده بود که تنها دو بار در لهستان به روی صحنه رفت. نقاشی و متن پوستر مذکور به تصاویری از نمایشنامه محدود نمی شد، بلکه به بررسی محتوا نیز می پرداخت. شاید نمایش وقایع داستان نمایشنامه، کاری بسیار سهل باشد؛ اما وجه تمایز آثار ویسپیانیسکی در این است که او قادر بود بوسیله تصاویر و متونی ساده به کنه معانی نمایشنامه دست یابد. کارول فریش (1836-1887) طراح صحنه تئاتر و نقاش نیز از پایه گذاران هنر پوسترسازی در لهستان به شمار می رود او در 1902 پوستری را برای پرونده ملپومن، طراحی کرد. آن هم به شدت از هنر جدید الهام گرفته بود.
دهه های 1920 و 1930
طوفان جنگ جهانی اول به دورة “لهستان جوان” پایان بخشید. لهستان که بین کشورهای روسیه، اتریش و وپروس تقسیم شده بود، در 1918 استقلال خودرا بازیافت. با استقلال دوبارة این کشور پوسترسازی نیز جایگاه خود را به عنوان یک قالب هنری بدست آورد.
لهستانی ها به تدریج به اهمیت پوستر به عنوان یک ابزار تبلیغاتی پی بردند و دریافتند که پوسترها قادرند ارتباطات را گسترش دهند. تادئوش گرونوفسکی (1894-1990) اولین هنرمند لهستانی بود که خود را کاملا وقف پوسترسازی کرد. او تأکید داشت که هنرمند پوسترساز نباید شخصیت خود را در اثرش نمایان سازد، زیرا پوستر« ارتباطی است میان فروشنده و مردم» تصویری ساده و هندسی از یک گربة سیاه که وارد تشت شده است و سفیدرنگ از آن خارج می شود و جملة «رادیون کار نظافت را به جای شما انجام می دهد!» در 1993، والدمساز اشویژری، از همین موضوع برای پوستر تبلیغاتی نمایشگاه آثار گرانوفسکی استفاده کرد، و در 1917 نیز، ادارة پست لهستان تمبری براساس همین پوستر منتشر ساخت.
در این دوران (اوایل دهه 1920) یکی از برجسته ترین نقاشان و تصویرسازان لهستان به نا ادموند بارتلومیشک (1950-1855) به اکتشاف هنر پوسترسازی پرداخت. سبک علمی و صریح او نماد هنر پوسترسازی اولیه در لهستان است. در 1935 بارتلومیشک در دانشکده هنرهای زیبای ورشو تدریس می کرد، که نسبت به سبک هندسه گرایی مؤسسة پلی تکنیک اهمیت بیشتری در شیوه های نقاشی می دادند. تصاویر آن ها بسیار واقع گرایانه و الگوبردار بودند اما شیوه دیگر، که بوسیله تادئوش گرانوفسکی پایه ریزی شد، بُعدی هندسی بود که هنرمندان آن به کوبیسم تمایل پیدا کرده بودند. در طول پنج الی ده سال بعد، اکثر آثار هنر پوسترسازی لهستان به کوبیسم متمایل شد.
در 1937 بود که یکی از تأثیرگذاران پوسترسازان لهستان وارد صحنه هنر شد. تادئوش ترپکوفسکی ( 1954-1912) که هنرمندی خود ساخته بود، در پوستر های خود زیبایی ساده ای را به نمایش گذاشت که به مفهوم واقعی اشیاء می پرداخت و هیچ گونه تمایلات تاریخی یا سبکی نداشت او یک پوستر برای خدمات عمومی طراحی کرد که در آن سه دست که حاوی چکش بودند بطور متقارن در سراسر پوستر قرار داشتند و دست چهارم مجروح به نمایش درآمده بود، بدین معنا که دست مصدوم قادر به کارکردن نیست.
